“Laat je niet kennen hoor.”
“Houd de teugels goed vast, die kun je de rest van het jaar altijd nog laten vieren.”
Slechts een paar tips die ik
kreeg voordat mijn eerste les begon. En ik heb het geprobeerd, echt waar, maar
achteraf hadden er natuurlijk altijd dingen strenger gekund. Bijvoorbeeld die
twee jongens vooraan, die klas 2havo al eens hebben gedaan. Druk, sarcastisch
en behoorlijk irritant, dat is een goede omschrijving. Uit de hoogte, dat is
misschien ook een goed woord. Ze kennen alles al, want “ze hebben vorig jaar
alles al gedaan”. Tja, wat moet je daar nu mee? Een ander voorbeeld, mijn té
gezellige brugklas. Mijn introductie moest ongeveer een kwartier duren. Dat
lukte prima bij mijn eerste brugklas. Bij de tweede brugklas duurde deze ruim
twee keer zo lang. Ik had het heerlijk naar mijn zin, maar toen ik zag dat er
nog een kwartier lestijd over was en we nog niets aan wiskunde hadden gedaan,
schrok ik toch wel even.
Op wat opstartproblemen na
(kapotte muis, raar smartboard) ging alles van een leien dakje. Mijn bijna
slapeloze nacht en mijn zenuwen waren compleet voor niets geweest, want als ik
er nu op terug kijk, ben ik toch wel vrij tevreden. Ik heb geprobeerd de tips
van de collega’s mee te nemen, maar ik ben vooral dicht bij mezelf gebleven. En
als ik dicht bij mezelf blijf, bedoel ik daarmee dat ik enorm heb geïnvesteerd
in een goede band met de leerlingen. Ik heb alle leerlingen bij binnenkomst een
hand gegeven, ik heb mezelf voorgesteld en ik heb aan alle leerlingen iets
persoonlijks gevraagd. Een hobby, hun favoriete vak of een lievelingssport. Het
maakte mij niet uit wat ze vertelden, als ik alle leerlingen maar aan het woord
had gelaten. Dat was voor mij het belangrijkste.
Ik was van plan om hieronder een
lijstje met tips te geven voor een eerste lesdag, maar dat gaat er niet komen.
Ik kan wel tips geven die voor mij goed werken, maar dit is voor iedereen
anders. Ik las laatst een artikel over iemand die een tegenstander is van “tijdens
de eerste les moet je streng zijn” en zelf ben ik er ook niet heel goed in. Een
band opbouwen tijdens de eerste les vind ik belangrijker dan orde houden. Als
er een goede band is met de klas, is het makkelijker om orde te houden. Als er
orde is, is er niet altijd een band met de klas.
Daarom dus geen lijstje met tips.
Wel een lijstje met mijn lesplanning van de eerste les. Mijn lessen in de
brugklas en in de tweede klas waren vrijwel identiek en ik denk dat het ook in
de andere klassen prima te gebruiken is.
Deel 1: Voorstellen
Ik heb niet alleen mezelf
voorgesteld, maar ik liet ook alle leerlingen zich voorstellen. Ik stelde
vragen, andere leerlingen mochten vragen stellen en zo geschiedde. Ik vroeg
naar hun hobby’s, naar hun lievelingsvak of desnoods naar hun schoenmaat of
favoriete kledingstuk. Het maakte niet uit, als ik maar iedereen aan het woord
liet.Dit kun je doen door bijvoorbeeld een namenlijst bij te houden en iedereen af te vinken die aan het woord is geweest. Als je graag de hobby’s wilt onthouden, kun je deze er ook bij noteren. Ik ben dit echter vergeten, waardoor het wel eens voorkwam dat ik twee keer aan dezelfde persoon vroeg wat zijn/haar hobby was. Oeps. Ik ben ook maar een mens!
Deel 2: Gang van zaken bespreken
De leerlingen kennen de regels
van de school, maar in elk klaslokaal gelden er andere regels. De ene docent
vindt het fijn als de leerlingen door de klas lopen als ze een vraag hebben, de
andere docent loopt liever zelf door de klas om vragen te beantwoorden. Daarom
vond ik het belangrijk om aan het begin van de les mijn regels binnen het
lokaal te vertellen. Het opschrijven van de regels vind ik onzin, dat komt wel als de leerlingen strafwerk
verdienen. Ik vond het vooral belangrijk dat de leerlingen de regels hebben
gehoord en dat ze weten dat ik het fijn vind als de leerlingen fluisteren
tijdens het zelfstandig werken, stil zijn tijdens mijn uitleg en hun vinger
opsteken als ze een vraag of opmerking hebben. Door deze regels van tevoren al
vast te stellen, weten de leerlingen waar ze aan toe zijn. Ook kan ik vanaf nu
steeds teruggrijpen op de regels. (“Weet je nog dat ik tijdens de eerste les
vertelde dat ik wil dat jullie je vinger opsteken tijdens de les?”)
Deel 3: Het ophalen van de
voorkennis
Niet alleen tijdens een normale
les belangrijk, maar ook tijdens de eerste les. Vraag de leerlingen van de
brugklas wat wiskunde volgens hen is (negen van de tien leerlingen denken aan
rekenen, maar gelukkig komen daarna ook woorden als ‘tabel’, ‘grafiek’ en ‘oppervlakte’
aan bod) en vraag aan andere leerjaren wat ze zich kunnen herinneren van
wiskunde het jaar ervoor. Maak hier een leuke tekening van op het bord en je
bent weer even vijf tot tien minuten zoet.
Stap 4: Wat moeten de leerlingen
meenemen naar de les?
Het is niet erg als de leerlingen
een gum lenen van een medeleerling, maar het wordt wel vervelend als leerlingen
hun boeken niet bij zich hebben of een blaadje willen lenen omdat ze per ongeluk hun aardrijkskundeschrift in
hun tas hebben gestopt in plaats van het schrift voor wiskunde. Daarom is het
belangrijk dat de leerlingen weten wat ze precies bij zich moeten hebben in de
les en daarom maak ik altijd in de eerste les een lijstje met benodigdheden. De
leerlingen moeten dit lijstje verplicht overschrijven in hun schrift, zodat ze
het niet kunnen vergeten. En als ze het niet bij zich hebben, “dan volgen er
passende maatregelen”. Of zoiets.
Stap 5: Beginnen met de stof
Ik kreeg op de introductiedag nog
even op het hart gedrukt dat het absoluut van belang is dat je tijdens de
eerste les ook echt iets nuttigs doet, dus dat deed ik dan ook. Ik maakte één
opgave klassikaal en daarna mochten de leerlingen fluisterend (en dat deden ze ook, zo schattig!)
zelfstandig aan het werk.
Stap 6: De afronding
Ik probeer een les altijd af te ronden, dus ook mijn eerste les. Ik liet de leerlingen weten wat ik ervan vond en vertelde wat er vanaf nu ook beter moet (“Ik vind jullie echt een hele leuke klas, maar er zijn een
paar leerlingen die nog moeten leren om hun vinger op te steken”).
En wat vooral belangrijk is:
GENIET! Dan komt alles goed.
Liefs!
Ik heb dinsdag voor het eerst mijn eerste lessen bij klassen, maar ik vind het nog een beetje lastig met wat ik zou moeten doen. Ik heb dit stukje doorgelezen en vind het erg handig. Ik ga dit ook zeker toepassen. Bedankt!
BeantwoordenVerwijderenBedankt voor je leuke reactie, Erik. Door jouw berichtje werd ik weer herinnerd aan dit stukje dat ik drie jaar geleden schreef en zelfs ik heb nog iets van mezelf kunnen leren. ;-)
VerwijderenDankjewel
BeantwoordenVerwijderenVeel dank! Maakt me enthousiast om morgen een eerste les te geven bij nieuwe klassen.
BeantwoordenVerwijderen