Intervisie: De start van de les (#1)

In plaats van een tip van de week een eerste deel van “intervisie”. Ik schreef er vorige week al over, maar nu nog een keer: vanaf nu zal ik af en toe – in plaats van mijn maandag- of woensdagblog – een intervisie-stukje plaatsen. Wat bedoel ik daarmee? Vrij simpel: ik breng zelf een casus in, een probleem dat zich voor kan doen tijdens het lesgeven of daaromheen, en ik geef daar zelf mogelijke oplossingen voor. Vandaag: de start van een les.

Eén van de lastigste dingen van lesgeven is het krijgen en vooral het houden van de aandacht van de leerlingen. Met name aan het begin van de les is dat lastig. Tijdens mijn studie deed ik al een klein onderzoek hiernaar en ook tijdens mijn eerste intervisiebijeenkomst hebben we het over deze casus gehad. Het vervelende hiervan is dat er eigenlijk niet één ding is dat altijd werkt. Het hangt (in mijn lessen) ook heel erg van de bui van de leerlingen af of ik een snelle start heb of dat ik tien minuten stuntel met de klas voordat ik eindelijk kan beginnen. Daarbij lukt iets ook niet altijd meteen. Als je een oplossing gevonden denkt te hebben, moet je dit eerst een aantal keer proberen voordat iedereen eraan gewend is. Een verandering is altijd even wennen, zowel voor de leerlingen als voor de docent zelf.

De situatie

De docent wisselt van lokaal, waardoor de computer nog niet is opgestart. De docent staat het liefst bij de start van de les bij de deur om de leerlingen te verwelkomen, maar hij wil ook graag de computer opstarten en zijn lesvoorbereiding klaarzetten. Hij moet een keuze maken en kiest dan toch voor het klaarzetten van de powerpointpresentatie. De leerlingen stromen binnen, ze zijn onrustig en de docent heeft moeite om de leerlingen rustig te krijgen.

De hulpvraag

Hoe krijg je de leerlingen stil aan het begin van de les als je zelf ook nog met andere dingen bezig bent?

De mogelijke oplossingen

Nummer 1: Ga in gesprek met de leerlingen. Of het nu een brugklas is of een 5VWO: (bijna) alle leerlingen willen goed les en zijn ook best bereid om de docent tips te geven op welke manier de docent dit zou kunnen vormgeven. Daarbij zijn leerlingen ook nog eens ontzettend verschillend. De ene klas luistert al als de docent in zijn of haar handen klapt, de andere klas heeft een andere methode nodig om stil te worden. Vraag aan de leerlingen welke manier bij hen helpt. Je hebt er weinig mee te verliezen als je het vraagt en je kunt er een hoop mee winnen. Baat het niet dan schaadt het niet.

Nummer 2: Zorg dat je er klaar voor bent. De leerlingen worden onrustig als ze zien dat je er zelf nog niet klaar voor bent en ze zijn nog niet op die manier afgericht dat zij er dan wel klaar voor gaan zitten. Ze gebruiken die tijd om te kletsen, om nog even de laatste huiswerkopgaven over te schrijven van een klasgenoot of om nog even de laatste roddels door te nemen, maar hun boek en schrift openen op de juiste bladzijde, hun pen in de aanslag en hun lippen op elkaar? Nee, dat gebeurt maar zelden. In ieder geval heb ik het niet meegemaakt. Zorg dus dat je het signaal afgeeft dat je er zelf klaar voor bent. Ga op je bureau zitten en kijk de klas in, ga voor het bord staan of verwelkom de leerlingen in de deuropening. Het maakt niet zo veel uit, als je maar oog hebt voor de leerlingen. Het klaarzetten van een powerpoint kan later ook nog. De eerste prioriteit is het krijgen en behouden van de aandacht van de leerlingen. Pas daarna zet je de computer aan. Geef de leerlingen bijvoorbeeld de opdracht om alvast een stuk theorie te lezen, wat begrippen te leren of een opgave uit het boek te maken. Zet ze aan het werk en ga daarna zelf aan de slag.

Nummer 3: Accepteer dat de leerlingen aan het begin van de les wat drukker zijn. Geef ze een paar minuten om te praten met elkaar, maar zorg wel dat het daarvoor direct stil is. Een leuke manier om de grens aan te geven tussen het praten en het opletten? Zet een liedje op. Een nummer duurt meestal zo’n drie à vier minuten. Zeg van tevoren tegen de leerlingen dat ze mogen praten zolang als het liedje duurt, maar ook dat ze echt stil moeten zijn zodra het liedje is afgelopen. Voor de leerlingen is het op deze manier dan duidelijk wanneer ze wel mogen praten en wanneer ze écht op moeten letten. Bind er ook consequenties aan waar iedereen zich aan houdt. Ben je nog aan het praten nadat het liedje is afgelopen? Dan meld je je bij de afdelingsleider of iets dergelijks.

Uiteraard zijn er nog veel meer mogelijke oplossingen, maar die komen vast ooit nog eens naar voren in een andere blog!

Liefs!